Ooggetuige  -  Het Dagboek van Ton Verstraaten

Het Begin

"Verzoeke dit Epos te bewaren!"
"Eilandenrijk in oorlog of te wel de droevige geschiedenis van een Landsverdediger."

Zo begint het verslag van Ton Verstraaten over zijn belevenissen in de Tweede Wereldoorlog in het Verre Oosten.

De oorlog, dat wil zeggen de Tweede Wereldoorlog, was voor ons, kinderen, een taboe. Het enige wat moeder vertelde was dat pa in Indië gevangen was genomen door de Japanners en een nare tijd had doorgemaakt in een Jappenkamp. Het had wel iets spannends, iets mysterieus. Zoiets hoorde je niet van je vriendjes. Hun vaders hadden dat avontuur in het verre Indonesië niet meegemaakt.

Pa werd afgeschermd. Wij mochten hem niets over zijn oorlogservaringen vragen en de televisie ging uit als er iets over "de oorlog" op was. Slaan met de deuren was verboden, want dat hadden de Japanners ook gedaan en als het toch eens gebeurde ging het geluid van de slaande deur pa door merg en been.

Opgeborgen in een Kast

Wij hoorden als kinderen wel dat Pa een verslag gemaakt had over zijn belevenissen in de Tweede Wereldoorlog. Hij had in een kolenmijn in Japan moeten werken. Het verslag lag jarenlang goed opgeborgen in een koffertje in een kast.
Ton was over het algemeen een zwijgzame man, die duidelijk veel had meegemaakt. Hij uitte zijn gevoelens niet, maar verbloemde zijn gevoelens door humoristisch te zijn. Zijn kracht was zijn positieve kijk op het leven en zijn humor. Hij was heel goed algemeen ontwikkeld; hij las veel boeken en hield van klassieke muziek.

Na zijn definitieve terugkeer uit Indonesië in 1953 vond hij een baan als pensioendeskundige bij een verzekerings­maatschappij. Hij zette zich voor meer dan 100 procent voor dit werk in. Het werk was zijn afleiding, een manier om de narigheid die hij meegemaakt had, te vergeten.

Omdat je als kind was ingeprent om niet over de oorlog te praten, deed je het niet. Jaren later, toe hij gepensioneerd was, liet hij er meer over los, maar het grote verhaal werd niet verteld. Het was alsof hij niet wilde dat wij die narigheid over hem hoorden.

Het Verslag

Ton vroeg zoons Peter en Jan het verslag na zijn dood te geven aan Bronbeek, het tehuis voor bejaarde militairen in Arnhem. Op 13 april 2005 overleed Ton op 87 jarige leeftijd in Deventer.

Het koffertje, gevuld met het geschreven en getypte verslag, aantekeningen over de tweede wereldoorlog en Engelse Bijbels, kwam te voorschijn. Het metalen plaatje met het KNIL nummer zat in een metalen doosje, samen met het door Ton van een Japanse bewaker gestolen stempeltje. Hij had prachtige tekeningen, in een schetsboek gemaakt

Er zat in het koffertje ook een boekje, genaamd Jezus van Nazareth. Dit boekje had Ton gevonden in de Christelijke School in Tjiandjoer, waar hij in maart en april 1942 gevangen zat. Het boekje is aan beide zijden van de marges gevuld met aantekeningen over de oorlog, met recepten, titels van boeken, namen van schrijvers, beschrijvingen van artikelen, die zijn toenmalige werkgever in Indië, de Borsumij verhandelde en data van gebeurtenissen in de kampen. Dit boekje bleek zeer waardevol als aanvulling op het verslag en heeft de gehele oorlog overleefd!

Het Dagboek beschrijft de periode 1938 - 1948 tijdens zijn verblijf in Nederlands-Indië