De Mijn

Ooggetuige

Krijgsgevangen in Indië en Japan (1942-1945)

door Ton Verstraaten

 

De periode 1938 - 1948

Oorlogsverklaring

Na de aanval door Japan op Pearl Harbour en de daaropvolgende oorlogsverklaring door de Nederlandse regering aan Japan, werd Ton op 8 december 1941 onder de wapenen geroepen. Vanaf de capitulatie van het Koninklijk Nederlands Indische Leger (KNIL) op 8 maart 1942, was Ton 3 ½ jaar krijgsgevangene van de Japanners. De capitulatie beleefde Ton met een eenheid van het Xe Bataljon op de theeplantage "Kiara Pajoeng" bij Tjiandjoer, West Java.

Krijgsgevangen

Na de overgave volgde de krijgsgevangenschap in diverse Javaanse kampen. Het eerste kamp was in de Christelijke School in Tjiandjoer. Hier vond Ton in een lessenaar het boekje "Jezus van Nazareth" van Alexandre Westphal. Dit boekje hield hij de gehele oorlog bij zich en maakt er vele aantekeningen in.

Na de school in Tjiandjoer volgde gevangenschap in de Politieschool in Soekaboemi, de kazernes van het 4e en 9e bataljon, het zogenaamde Kale Koppen Kampement en de Glodok gevangenis in Batavia. Hierna volgde een treinreis naar de H.B.S. in Soerabaja.
Op 1 februari 1943 werden de gevangen militairen per Japanse boot, de Maibashi Maru vanuit de haven van Soerabaja, via Tandjong Priok naar Singapore verscheept.

De Changi gevangenis in Singapore was tot 2 april 1943 het onderdak van Ton. Op die dag werden ongeveer 200 krijgsgevangenen met de Hawaï Maru verscheept naar Modji op het Japanse eiland Kioe Shoe. Een gevangenkamp met Engelsen, Amerikanen en Australiërs bij het plaatje Orio, in de buurt van Fukuoka was 28 maanden zijn verblijfplaats.Tot 15 september 1945 verbleef hij in Japan en moest onder zware omstandigheden in een kolenmijn werken.

Bevrijding

Meer dood dan levend en nog 48 kilo wegend, beleefde hij op 15 augustus 1945 het einde van de Tweede Wereldoorlog. De Amerikanen brengen de gevangenen een maand later over naar de Filippijnen.

Weer op krachten gekomen in Manilla, kwam Ton eind 1945 per schip aan in Balikpapan in Nederlands-Indië. In januari 1946 werd zijn standplaats Makassar, de hoofdplaats van Celebes. Door de onafhankelijheidsstrijd van Indonesië, bleef hij dienstplichtig soldaat. Hij werd bevorderd tot vaandrig en werd Hoofd Leger Materiaal Dienst en in december 1947 volgde eervol ontslag uit het leger.

In januari 1948 stond Ton weer op Nederlandse bodem; een periode van 10 jaar was ten einde!